Naučna konferencija povodom 40 godina od demonstracija albanskih studenata

Povodom 40 godina od velikih demonstracija albanskih studenata, danas je održana naučna konferencija “Demonstracije 1981. godine – Signal svijetu o kršenju ljudskih prava u Jugoslaviji”, javlja Anadolu Agency (AA).

Konferenciju su organizovali Naučni kosovsko-švedski institut i Univerzitet “Fehmi Agani” iz Đakovice, a održana je u Nacionalnoj biblioteci Kosova u Prištini.

Direktorka Naučnog kosovsko-švedskog instituta Salihe Salihu je u uvodnom govoru istakla da su demonstracije 1981. godine bile historijski događaj koji je odredio i usmjerio put koji je bio neophodan albanskom narodu kako bi sačuvao svoj nacionalni identitet i kako bi tražio svoja prava u okviru bivše Jugoslavije.

“Međutim, mirni demonstranti nisu sačekani mirnim sredstvima, nego je nad njima sprovedeno nasilje, sprovden genocid i trebale su dvije decenije borbe da bi se finalizovao zahtev za Republikom, sada Republikom nezavisnom državom”, kazala je Salihu.

Profesor Bejtush Gashi je podsjetio da je Ustavom iz 1974. Kosovu priznat federalni status, čime je Kosovu omogućema da svojim zakonima samostalno organizuje i reguliše svoje institucije, osim odbrane koja je bila regulisana federalnim zakonima.

On je kazao da srpski nacionalisti koristeći državno-komunistički aparat, posebno vojni, nikada nisu prestali da rade na promjeni pozicije Kosova i njegovim granicma određenim novim Ustavom iz 1974. godine.

Po njegovim riječima, albanski oficiri i vojnici su optuživani za dijelovanje protiv Jugoslavije i u montiranim političkim procesima kažnjavani su visokim zatvorskim kaznama, a pored toga su i tajanstveno ubijani.

Najeklantantnije ubistvo iskorišćeno u političke svrhe, kaže profesor Gashi, bio je slučaj vojnika Aziza Kelmendija, koji je navodno 1986. ubio četiri i ranio pet vojnika u kasarni u Paraćinu, a potom izvršio samoubistvo.

Gashi je iznio i podatak da su iz vojne službe od 1981. do 1991. godine vraćena tjela oko 73 albanska vojnika koja su navodno izvršila samoubistvo, a u 35 slučajeva nije dozvoljeno da se otvori kovčeg.

Gashi je kazao da je početkom devedesetih i početkom ratova na prostoru Jugoslavije, preko 90 posto Albanaca napustilo JNA, a potom ili emigriralo iz zemlje ili se pridružilo vojskama Slovenije, Hrvatske ili Bosne i Hercegovine.

Profesor Ibrahim Gashi je istakao da je Ustav iz 1974. uticao na intelektualni i kulturološki razvoj elita kosovskih Albanaca. Međutim, kako je kazao, taj period je kratko potrajao jer izbijaju studentske demonstracije za bolje uslove, koje su došle kao izraz nacionalnog osvešćivanja da se demokratskim sredstvima ostvari pravo Kosova da postane republika.

„Demonstracije studenata kosovskih Albanaca moraju se sagledati i iz druge dimenzije. Dakle, kao polazna tačka erozivnog pokreta za raspad savezne Jugoslavije i nacionalističkog duha za stvaranje nezavisnih nacionalnih država ili kako će smatrati akademik Rexhep Qosja ‘uvod u događaje koji će dovesti do historijskih i krize komunističke ideologije i konačno njegovo rušenje, krize jugoslovenskog federalizma i konačno njeno raspadanje, balkanske krize i konačno rekonstrukcije novog političkog i državnog poretka'”, kazao je Gashi.

On je dodao da je potom usljedio period vladavine Slobodana Miloševića u kome su devedesetih godina Albanci formirali paralelne institucije i započeli oružanu borbu za slobodu i nezavisnost Kosova.

(AA)