Zabrana uvoza iz Srbije povećava cijene na Kosovu

Zabrana uvoza robe iz Srbije na Kosovo odrazila se i na poskupljenje određenih proizvoda na tržištu, upozorava Krešnik Bubljaku, menadžer jednog tržnog centra na Kosovu, dok građani Prištine navode da su cijene osnovnih životnih namirnica u poslednjih nekoliko mjeseci previsoke u odnosu na njihova primanja, piše Radio Slobodna Evropa.

Zbog zabrane uvoza, ističe, određene isporuke moraju se vršiti sa udaljenijih destinacija – što direktno utiče na povećanje cijena.

Predstavnici privrednih komora na Kosovu kažu da bi vlada trebalo da otkloni ovu mjeru, jer ona, prema njihovim riječima, osim što utiče na cijene, utiče i na potencijalne investitore.

Vlada Kosova nije odgovorila na pitanje Radija Slobodna Evropa da li razmišlja o ukidanju zabrane koju je donela 15. juna 2023. godine.

Odluka je usljedila nakon hapšenja trojice kosovskih policajaca u Srbiji.

Premijer Kosova Aljbin Kurti opisao je tada zaustavljanje kao bezbednosnu mjeru, a ne ekonomsku ili komercijalnu.

Iako su policajci pušteni iz pritvora da se brane sa slobode, nastavljena je zabrana proizvodnje iz Srbije. Od tada na Kosovo iz Srbije ulaze samo sirovine i poluproizvodi neophodni za finalnu proizvodnju, potvrđuju u Carini Kosova.

Bubljaku, koji upravlja tržnim centrom “Jora centar”, kaže da njegova kompanija, pored domaćih proizvoda, sada obezbeđuje proizvode direktno iz zemalja porekla u Evropskoj uniji, koje je ranije obezbeđivala Srbija ili predstavništva stranih kompanija.

“Kako je transport duži i košta više, neke cijene su morale da se povećaju”, rekao je on.

Bublaku za primjer uzima sokove “Bravo” austrijske kompanije “Rauh”.

“Sokovi koje proizvodi ova kompanija poskupeli su i do 20 odsto, jer se snabdevamo iz Austrije – zemlje porekla”, kaže Bublaku.

Boca ove tečnosti od 0,5 litara, navodi, je u septembru 2023. koštala 55 centi, a trenutno iznosi 79 centi.

U posljednjih sedam-osam mjeseci neki drugi proizvodi imaju skuplje cene, kažu građani Prištine.

“Mlijeko, jogurt, šećer i čaj su poskupeli poslednjih meseci. Jedva uspevamo”, kaže Ljumnije Beriša, koja radi u firmi za održavanje i plaćena je 320 evra mjesečno.

U junu prošle godine, prema podacima Kosovske agencije za statistiku, kilogram šećera prodavan je za 1,10 evra, a trenutno se kreće i do 1,40. Litar mleka je, u zavisnosti od proizvođača, koštao do 1,20, a sada je do 1,35.

Građani primećuju da su poskupeli i neki proizvodi za higijenu deterdžent, šampon i drugi proizvodi za čišćenje.

Ove izjave potvrdio je i Afrim Hiseni, vlasnik kompanije “Šari centar”, koja se bavi prodajom prehrambenih, higijenskih i tekstilnih proizvoda.

On kaže da je većinu proizvoda koji se uvoze iz Srbije zamenio proizvodima iz zemlje, regiona i EU.

Što je dalje odredište zaliha, to je skuplji transport, a zatim i cijena proizvoda na tržištu, ukazao je on.

“Više se snabdevamo u Nemačkoj, Hrvatskoj i Albaniji”, rekao je Hiseni.

Podaci kosovske carine pokazuju da je tokom prošle godine vrednost uvoza iz zemalja poput Turske i Nemačke veći u odnosu na 2022. godinu.

Kosovo se godinama suočava sa visokim trgovinskim deficitom, što znači da uvozi mnogo više nego što izvozi. U proseku godišnje uvozi robe u vrednosti od pet milijardi evra, a izvozi manje od milijardu.

Srbija je dugo bila među zemljama sa najvećim prisustvom svojih proizvoda na Kosovu, koji su sada neprimetni.

Za jedan dan Srbija je na Kosovo izvezla preko milion evra robe.

Od juna do decembra prošle godine, kada je na snazi bila zabrana vlade Kosova, Srbija je na kosovsko tržište izvezla robe u vrednosti od 75 miliona evra, u poređenju sa oko 240 miliona evra, koliko je bila vrednost u istom periodu 2022.

Privredne komore na Kosovu pozivaju Vladu da ukine zabranu finalnih proizvoda iz Srbije.

Njihovi predstavnici kažu da je cijena prevoza uticala da neke cijene budu veće, ali ne preciziraju više.

Izvršni direktor Američke privredne komore Arian Zeka ocjenjuje da zabrana, osim što utiče na cijene, “šteti i interesima međunarodnih kompanija, koje imaju proizvodne pogone u državi Srbiji”.

“I, shodno tome, krše se i interesi partnerskih država Kosova, uključujući Sjedinjene Američke Države, ali i država Evropske unije”, istakao je on.

Predsjednik Privredne komore Kosova Ljuljzim Rafuna kaže da zastoj treba da ima određeni vremenski period.

“Ne može biti jednogodišnje zabrane iz bezbednosnih razloga”, rekao je on.

Rafuna, koji je i lider komora Zapadnog Balkana, ističe da na privlačenje stranih investicija na Kosovo utiče i situacija stvorena trgovinskom razmenom Kosova i Srbije.

Potencijalni investitori, prema njegovim riječima, vide tržište zapadnog Balkana kao jedinstveno tržište, a prepreke koje predstavlja Kosovo mogu naterati investitore da oklevaju da prošire svoj kapital na Kosovu.

“Kvalitativan, ozbiljan investitor, svijetski poznat brend, koji je najbolji marketing koji dokazuje da je zemlja stabilna za ulaganja, vidi celo tržište Balkana kao jedinstveno tržište. Kosovo nije trebalo da pravi prepreke u prometu robe”, kaže Rafuna za Radio Slobodna Evropa.

Ministar za zajednice i povratak Kosova Nenad Rašić je u prošlogodišnjoj izjavi RSE rekao da će vlada u narednom periodu morati da poništi odluku o zabrani uvoza srpske robe, ali da očekuje da će Evropska unija ukida svoje kaznene mere protiv Kosova.

EU je preduzela kaznene mjere protiv Kosova, uključujući otkazivanje nekih fondova i sastanaka na visokom nivou, jer Kosovo nije ispoštovalo neke od svojih zahtjeva za deeskalaciju situacije na sjeveru Kosova. Te mjere ostaju na snazi.

Poslovni savezi i komore, kako na Kosovu, tako i u Srbiji, više puta su isticali da nestabilna politička situacija negativno utiče na privrede obe strane.

Kosovo je iz raznih razloga i ranije preduzimalo restriktivne mere prema proizvodima iz Srbije, što je potom rezultiralo povećanjem cijena.

Na primjer, vlada Kosova je krajem 2018. godine uvela porez, prvo 10 odsto, a zatim 100 odsto, na proizvode Srbije i Bosne i Hercegovine, koji je ostao na snazi do februara 2020.

Četiri mjeseca nakon uvođenja poreza, podaci Kosovske agencije za statistiku pokazali su da je stopa inflacije porasla – u martu 2019. iznosila je 3,3 odsto više u odnosu na mart 2018.

Aktuelni podaci Kosovske agencije za statistiku pokazuju da su cijene potrošnje na tržištu Kosova u 2023. godini bile više za 4,9 odsto , u odnosu na 2022. Prema podacima prehrambeni proizvodi su prošle godine poskupeli za 11,3 odsto.

Na povećanje cijena, međutim, uticala je i inflacija koja je počela da raste od pandemije korona virusa i uzela maha nakon rata u Ukrajini.

(Radio Slobodna Evropa)